Шрифт өлчүсү:

18 Феврал 2023

Бесәтдән габагкы ҹаһилијјәт дөврү вә инсанларын ҹаһилликдә һара јетишдији барәдә дүшүнмәк лазымдыр. Бир груп јәһуди, бир груп христиан, үмуми ҹамаат исә бүтпәрәст идиләр. Инсанлар Аллаһдан узаглашмыш, инсани әхлагы унутмуш, јыртыҹылыг әхлагы вә һејванлыг хүсусијјәтләрини өзләринә алмышдылар. Иш о јерә чатмышды ки, гыз ушагларыны дири-дири басдырыр, беләликлә бағлылыглары гырырдылар. Батил ишләрлә ифтихар едир, әдаләтә риајәт етмир, бир-бирләринин һагларыны позур, ҝүҹлүләр зәифләри әзир, шәрәфли инсанлары мәһв едир, алимләрә дүшмән кәсилир, арифләрдән гачыр, елмә арха чевирир, јахшылыг вә дөзүмү пис бир хүсусијјәт сајыр, гоһумлуг әлагәләрини кәсир, өзләрини һејванлара охшадыр, гумар ојнајыр, шәраб ичир, ағылы ајаг алтына гојур, өз өвладларыны өлдүрүр, шәһәрләри виран гојур, јахшылыглары унудур, илаһи шәриәтләрлә мүбаризәјә галхыр, сәрмајәләри мәһв едир, чиркин ишләрлә мәшғул олурдулар. Өзүнү бәјәнмәк вә тәкәббүр онларын арасында рәваҹ тапмыш, дөзүмсүзлүклә ифтихар едир, пис вә чиркин ишләри өзләри үчүн сечир, јалан вә һагсыз шаһидлик кими батил сөзләр данышыр, пејғәмбәрләри өлдүрүр, Аллаһ өвлијаларыны өз араларындан говур, фасигләри өзләринә һаким сечир, зиназадәләрә итаәт едир, шејтана ибадәт едир, Аллаһы гәзәбләндирир вә ҹәһәннәм одуну аловландырырдылар. Бу әмәлләр үзүндән Аллаһын гәзәб далғалары тәлатүмә ҝәлди, аз галды ки, аләми мәһв етсин вә Аллаһын гәзәб гамчысы онлары ҹәһәннәмә сүрүсүн, јахуд өз пис әмәлләринә мәшғул икән онлары бир-биринә чырпараг мәһв етсин. Аз галмышды ки, онларын башына од јағсын вә һамысыны јандырсын, јахуд јерә гәрг етсин, ја онларын башларына даш јағдырсын, ја донуза дөндәрсин, ја әзаб, ҹәза, бәла вә диҝәр бәдбәхтчилијә дүчар етсин. Лакин Рәббин лүтфү һөҹҹәти тамамламаг вә рәһмәти камил етмәк үчүн онлара шамил олду, Хатәмул-әнбија (с) өзүнүн бүтүн фәзиләтләри илә пејғәмбәрлијә мәбус олду ки, аләмләр үчүн рәһмәт вә һидајәт үчүн нишанә олсун, онлары зүлмәтләрдән чыхарараг нура говушдурсун, онларын наданлыгларыны елмә, азғынлыгларыны һидајәтә, һәлакәтләрини гуртулуша, зүлмләрини әдаләтә, ағылсызлыгларыныа ағыла, еһтијаҹларыны еһтијаҹсызлыға, зилләтләрини иззәтә, виранлыгларыны абадлыға, харлыгларыны һакимијјәтә, күфрләрини имана, ҹәһәннәмләрини ҹәннәтә, зүлмәтләрини нура, горхуларыны әмин-аманлыға, мәјуслугларыны үмидә, әсарәтләрини азадлыға, гул олмаларыны азад олмаға чевирсин.
Бир сөзлә, онлар үчүн дәрс охумамыш вә өзләриндән олан бир пејғәмбәр сечди, онлары тәмизләди, онлара Китаб вә һикмәт өјрәтди, бәрк азғынлыгдан ниҹат верди.
Онун бесәтиндән сонра инсанлар нечә груп олдулар:
Бир груп онун рисаләт вә дәвәтинә гаршы чыхдылар. Беләликлә, дөјүшә, өлдүрүлмәјә вә әбәди әзаба лајиг олдулар.
Бир груп заһирдә Исламы гәбул етди, амма үрәкләриндә гәбул етмәди вә мүнафиг олду. Исламы гәбул етмәклә бу групун ҹаны дүнјада горунду, амма ахирәтдә мүнафигликләринә ҝөрә әбәди ҹәһәннәмин ән ашағы тәбәгәләринә атылаҹаг.
Бир груп һәм заһирдә, һәм дә батиндә мүсәлман олду. Лакин бу групдан һәм јахшы, һәм дә пис әмәлләр баш верди. Бу груп ҹәһәннәмә ҝетмәдән ҹәннәтә ҝетмәси, јахуд әзаб олундугдан сонра ҹәннәтә гајтарылмасы мүмкүндүр.
Бир груп һәм заһирдә, һәм дә батиндә мүсәлман олдулар, салеһ әмәлләр етдиләр, чохлу јахшы ишләр ҝөрдүләр. Аллаһ онлара алтындан чајлар ахан бағлар вәд етмишдир. Онлар һеч бир әзаб вә ҹәза ҝөрмәјәҹәк, Аллаһ онларын ҝүнаһларыны бағышлајар, писликләрини нечә гат јахшылыға чевирәр.
Бир груп да заһир вә батиндә иман ҝәтирмәк, јахшы әмәлләр етмәкдән әлавә, Мүтәал Аллаһа јахын олмаг мәгсәдилә нәфсини рәзилә әхлагдан сафлашдырды, ҝөзәл әхлагла өзүнү зинәтләндирди. Аллаһ да онлары Өзүнә јахын едәр, онлара јүксәк мәгамлар верәр.
Диҝәр бир груп исә јухарыда садаланан хүсусијјәтләри өзүндә топламагдан әлавә, тәфәккүр, зикр вә чохлу тәлашла Рәббини танымаға сәј етди, сонра һәр һансы ширкдән узаг халисликлә Онун тәклијини вә төвһиди таныды, Ону севди, Она јахын олмаг үчүн Ондан башга һәр шејдән әл чәкди, Онун ҝөрүшүнә мүштаг олду. Аллаһ да онлары чох јахшы гәбул етди, Өзүнә јахын етди, бүтүн һаҹәтләрини јеринә јетирди, Өз ҹамалыны онлара ҝөстәрди. Онлар да гәлб ҝөзү илә һеч бир пәрдә олмадан Ону ҝөрдүләр. Аллаһ онлары Пејғәмбәрә (с) вә онун аиләсинә (ә) илһаг етди, онларын јанында сидг мәгамында вә Гүдрәтли Падшаһын јанында онлара јер верди. Онлардыр ирәли кечәнләр, јахын оланлар, пејғәмбәрләрин вә шәһидләрин достлары.
Һәр һалда һәр кәс Аллаһын Рәсулуну (с) танымалы, онун бесәт немәтини, фајдаларыны, нурларыны, бәрәкәт вә хејирләрини дәрк етмәли, Мәбәс ҝүнүнү уҹа тутмалы, бу ҝүнә ҝөрә севинҹ, шадлыг вә шүкрү чохалмалыдыр. Бу ҝүн мәбус олан кәси тәрифләмәли, она салам ҝөндәрмәли, онун шәнинә лајиг әмәлләр едәрәк, она һәдијјә етмәлидир.